SEIS VE EIS NEDİR?
Birleşik Krallık merkezli girişimler ve büyüyen şirketler için, Birleşik Krallık hükümetinin geliştirdiği Seed Enterprise Investment Scheme, SEIS (Çekirdek Girişim Yatırım Programı) ve Enterprise Investment Scheme, EIS (Girişim Yatırım Programı) programları büyümeyi önemli ölçüde hızlandırabilecek benzersiz avantajlar sunan yatırım programlarıdır
Bu programlar yalnızca birer finansal araç olmanın ötesinde, özel yatırımları vergi teşvikleriyle desteklemek ve işletmenizi ileriye taşımak için gereken sermayeyi sağlamak amacıyla güçlü birer hızlandırıcı görevi görmektedirler. Yatırım riskini azaltacak şekilde tasarlanmış olan bu programlar, yatırımcı çekme konusunda son derece etkili araçlardır.
SEIS NEDİR?
Çekirdek Girişim Yatırım Programı, SEIS, erken aşamadaki şirketlerin yatırım toplamasına yardımcı olmak amacıyla, yatırımcılara önemli vergi avantajları sunmak üzere geliştirilmiştir. Bu program, özellikle ticari faaliyetlerinin ilk yıllarında olan işletmelere yönelik tasarlanmış olup, yeni girişimlere yatırım yapmaktan çekinebilecek olan yatırımcıları cezbetmeyi hedeflemektedir.
SEIS UYGUNLUK ŞARTLARI
SEIS’ten faydalanabilmek için şirketinizin aşağıdaki koşulları karşılaması gerekmektedir:
- İlk defa olacak şekilde uygun ticari faaliyet yürütülmeli,
- Birleşik Krallık’ta kurulmuş olmalı, Hisse ihracı esnasında, tanınan bir borsada işlem görülmemeli,
- Hisse ihracı sırasında halka açık bir şirket veya halka açık bir şirkete bağlı iştirak olma planı olmamalı,
- Başka bir şirketi hakim şirket olarak kontrol etmiyor olmalı (Ancak kontrol edilen şirket, şartları sağlayan iştirak ise bu koşul hariç tutulur),
- Kuruluş tarihinden itibaren başka bir hakim şirket tarafından kontrol edilmemiş olmalı
Ayrıca, şirketinizin ve varsa bağlı iştiraklarının:
- Hisse ihracı sırasında brüt varlıklarının değeri £350,000’i aşmamalı,
- Hisse ihracı sırasında istihdam ettiği tam zamanlı çalışan sayısı toplamda 25’i geçmemeli,
ve şirketiniz ve varsa bağlı iştirakları:
- Bir ortaklıkta üye olmamalı
- Hisse ihracından önce EIS veya Risk Sermayesi Yatırım Fonu (VCTs) aracılığıyla yatırım almamış olmalı
Bu kriterleri karşılayan şirketler, SEIS kapsamında, erken büyüme aşamalarında £250,000’a kadar yatırım toplayabilirler. Şirketinizin finansman ihtiyaçları bu miktarı aşarsa, ek fonlama için EIS aracılığıyla da uygunluk sağlayabilirsiniz.
SEIS VERGİ AVANTAJLARI
SEIS, yatırımcılara başta aşağıdakiler olmak üzere çeşitli vergi avantajları sunar:
- Yılda £100,000’e kadar yapılan yatırımlarda %50 gelir vergisi istisnası
- SEIS hisselerinin en az üç yıl elde tutulduktan sonra satılmasından elde edilen kârlardan Değer Artış Kazanç Vergisi (Capital Gains Tax) muafiyeti
- En az iki yıl boyunca elde tutulan hisseler için Veraset Vergisi muafiyeti
- Yatırım zararlarının diğer gelirlerle mahsup edilmesine olanak sağlayan zarar indirimi
EIS NEDİR?
Girişim Yatırım Programı, EIS, faaliyetlerini büyütmeyi hedefleyen daha ölçekli işletmelere yönelik bir programdır. Tıpkı SEIS gibi, EIS de yatırımcılara vergi teşvikleri sunar ancak erken aşama girişim sürecini geçmiş olan şirketler için tasarlanmıştır.
EIS UYGUNLUK ŞARTLARI:
EIS’e başvurmak için şirketinizin aşağıdaki şartları sağlaması gerekir:
- Şirket merkezinin Birleşik Krallık’ta olması
- Ticari faaliyetlerine 7 yıldan daha kısa bir süre önce başlamış olması (bilgi yoğun şirketler (KIC) için bu süre 10 yıla kadar uzatılabilir)
- 250’den az çalışanının olması (bilgi yoğun şirketler için bu sınır 500 çalışana kadar çıkabilir)
- Brüt varlıklarının değerinin £15 milyonun altında olması Uygun bir ticari faaliyet alanında faaliyet göstermesi
- Başka bir şirketi kontrol etmemesi (şartları sağlayan iştiraklar hariç)
Şirketler, EIS aracılığıyla, yıllık en fazla £5 milyon olmak üzere faaliyet süreleri boyunca toplamda £12 milyona kadar yatırım toplayabilir. Hayati bir finansman seçeneği sunan bu program, ilk büyüme aşamalarını tamamlamış olan şirketler için idealdir
EIS VERGİ AVANTAJLARI
EIS, yatırımcılara aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli cazip vergi avantajları sunar:
- Yıllık £1 milyona kadar yapılan yatırımlar üzerinden %30 gelir vergisi istisnası (bilgi yoğun şirketlere yapılan yatırımlar için bu sınır £2 milyona kadar çıkabilir.)
- En az üç yıl süreyle elde tutulduktan sonra satılan EIS hisselerinden elde edilen kârlar için Değer Artış Kazanç Vergisi (Capital Gains Tax) muafiyeti
- Yatırım zararlarının diğer gelirlerle mahsup edilmesine olanak sağlayan zarar indirimi
SIK SORULAN SORULAR
SEIS VE EIS KAPSAMINDA NE KADAR FON TOPLANABİLİR?
SEIS, şirketinizin toplamda en fazla £250.000 değerinde fon toplamasına imkan tanır. Yatırımcılar ise yatırımları üzerinden %50 vergi istinası avantajından faydalanırlar.
EIS ise şirketinizin faaliyet süresi boyunca toplamda £12 milyona kadar fon toplamasına olanak sağlar. Eğer şirketiniz bilgi yoğun bir şirket (KIC) olarak sınıflandırılmışsa, £20 milyona kadar fon toplamanız mümkündür.
SEIS VE EIS FONLARI HANGİ AMAÇLAR IÇIN KULLANILABİLİR?
Yeni hisse ihracıyla elde edilen fonlar, hisse ihracından itibaren üç yıl içinde aşağıdaki amaçlardan biri veya birkaçı için harcanmalıdır:
- Araştırma ve geliştirme (özellikle yenilikçi projeler için)
- İş gücünü genişletmek amacıyla çalışan işe alınması
- Faaliyetlerin genişletilmesi (yeni ürün gruplarının geliştirilmesi veya yeni pazarlara giriş dahil)
Ciro ve müşteri tabanını artırmak için pazarlama ve iş geliştirme
- Arazi veya mülk satın alma
- Borç ödemeleri
- Başka bir şirketin hisselerini satın alma
verilebilir.
EIS VE SEIS’E BİRLİKTE BAŞVURABİLİR MİYİM?
Evet, başvurabilirsiniz ancak belirli bir sırayı takip etmelisiniz. Fon toplamaya SEIS ile başlayıp, bu limit tamamlandığında, ek yatırımlar için EIS’e geçiş yapabilirsiniz.
Öte taraftan, EIS kullanıldıktan sonra SEIS’e başvuru yapmak mümkün değildir
SEIS VE EIS KAPSAMINDA KİMLER YATIRIM YAPABİLİR?
Genel olarak, Birleşik Krallık’ta gelir vergisi mükellefi olanlar veya Birleşik Krallık’ta ikamet edip gelir vergisi yükümlülüğü bulunanlar, SEIS ve EIS kapsamında yatırım yaparak vergi avantajlarından faydalanabilirler. Ancak, bu konuda bazı sınırlamalar bulunmaktadır.
SEIS/EIS vergi indirimi için uygun olmayan aile üyeleri arasında eşler, medeni partnerler, ebeveynler, büyükanne ve büyükbabalar, çocuklar ve şirkette önemli bir hissesi (%30 veya daha fazla) olan herhangi birinin torunları veya şirketin herhangi bir çalışanı yer alır. Uygun aile üyeleri arasında kardeşler, teyzeler, amcalar, yeğenler, kuzenler ve arkadaşlar yer alır. Ancak, aile ve arkadaşlar SEIS veya EIS kapsamında ancak toplam sahiplikleri şirketin hisselerinin veya oy haklarının %30’unu aşmadığı takdirde yatırım yapabilirler.
Yönetim kurulu üyeleri kendi şirketlerine yatırım yapabilir ve belirli koşulları karşılamaları kaydıyla SEIS veya EIS vergi indiriminden faydalanabilirler. Bu koşullardan biri, yatırımcıların şirkette ‘kayda değer menfaate’ (%30’dan fazla) sahip olmaması gerektiğidir
SEIS için, çalışanlar yatırım yapamazlar sadece yöneticiler uygundur. Yönetici, şirketi yöneten ve hisselerinin en az %20’sine sahip olan kişi olarak tanımlanır.
EIS kapsamında, ücretsiz çalışan yönetim kurulu üyeleri hak kazanabilirken, ücretli çalışan yönetim kurulu üyelerinin ‘Melek Yatırımcı’ kuralına uyması gerekir. Bu kural, önce yatırım yapmalarını, hisse almalarını ve ancak daha sonra ücretli bir yönetici olarak atanmalarını şart koşmaktadır. Hisseler ihraç edildiğinde bir yöneticiye zaten ödeme yapılıyorsa, maaş alamazlar ancak kar payı, masrafların geri ödenmesi veya mal ve hizmetler için ödemeler gibi diğer ücretlendirme dışı gelir türleri almaya devam edebilirler.
SEIS VE EIS BAŞVURU SÜREÇLERİ
SEIS BAŞVURU SÜRECİ
Ön Onay (Advance Assurance) Başvurusu (İsteğe Bağlı):
Şirketler, yatırım toplamadan önce uygunluklarını teyit etmek için HMRC’ye (İngiltere Gelir ve Gümrük İdaresi) ön onay için başvurabilirler. Yatırımcıların vergi indiriminden faydalanabileceğini gösteren bu belgenin hazırlanması ortalama 4-6 hafta sürer.
Hisse İhracı: Yatırımı güvence altına aldıktan sonra, şirket, yatırımcılarına hisse ihracı gerçekleştirir.
SEIS1 Formunun İbrazı: SEIS fonlarının en az %70’i harcandıktan sonra, şirket, SEIS1 formunu onay için HMRC’ye ibraz eder.
Uyum Sertifikasının Alınması ve Vergi İndirimi Talebi: HMRC, yatırımcıların SEIS3 sertifikalarını düzenleyerek, onların vergi indirimi talep etmelerini sağlar.
EIS BAŞVURU SÜRECİ
Ön Onay Başvurusu (İsteğe Bağlı): Şirketler, risklerini azaltarak potansiyel yatırımcıları çekebilecek EIS uygunluğunu teyit etmek adına HMRC‘ye ön onay başvurusunda bulunabilirler.
Hisse İhracı: Yatırımı güvence altına aldıktan sonra, şirket, yatırımcılarına EIS programı kapsamında hisse ihracı gerçekleştirir.
EIS1 Formunun İbrazı: Şirket, tüm EIS koşullarının karşılandığını teyit eden EIS1 formunu doldurur ve HMRC’ye ibraz eder.
HMRC İncelemesi ve Onayı: HMRC, EIS kurallarına uygunluğu kontrol etmek adına EIS1 formunu inceler.
Uyum Sertifikasının Alınması: Onay üzerine HMRC, şirketin yatırımcılarla paylaşması adına, EIS2 ve EIS3 uygunluk sertifikalarını düzenler.
Vergi İndirimi Talebi: Yatırımcılar, vergi beyannamelerini doldururken, vergi indirimi talep etmek için EIS3 sertifikasını kullanırlar.
EIS VE SEIS SÜREÇLERİNİN TEMEL UNSURLARI
ÖN ONAY
Ön Onay Belgesi (Advance Assurance) zorunlu olmasa da uygulamada yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu belge, yatırımcılar için, şirketinize yaptıkları yatırım sonucunda vergi teşviklerinden faydalanabileceklerini gösteren bir güvence niteliğindedir. Esasen bu belge, yatırımcılar için bir ön kabul teyidi işlevi görür.
Peki, bu belgeyi nasıl alabilirsiniz?
Ön onayın alınabilmesi için, çevrimiçi ortamda yapılan bir başvuru kapsamında aşağıda listelenen belgelerin ibraz edilmesi gereklidir. Bu süreç, genellikle dört ila altı hafta sürmektedir. Belirli bir yatırımcıyla önceden bir anlaşmanız yoksa, bu adımı atlamamanızı özellikle öneririz.
Ayrıca, ön onayın bir başka yararı ise önceden bir miktar yatırım toplamanıza rağmen daha fazla yatırım toplamayı planladığınız durumda, ek yatırım bulma sürecinizi kolaylaştırmasıdır.
Ön onay başvurusu için gerekli belgeler:
- Toplamda ne kadar yatırım toplamayı planladığınıza dair bilgi
- İş planı ve mali projeksiyonlar
- Mevcutsa en güncel mali hesaplarınızın bir sureti
- Yatırımları kullanacak şirketlere ilişkin bilgiler
- Tüm iş faaliyetlerine dair detaylar ve her biri için tahmini harcamalar
- Şirket esas sözleşmenin son nüshası (planlanan değişikliklerle birlikte)
- Ön onay başvurusu tarihi itibarıyla üye kayıt defteri
- Potansiyel yatırımcılara sunacağınız teklif dokümanlarının en güncel taslağı
- Şirket ile hissedarlar veya Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıkları (Venture Capital Trusts) arasında yapılan anlaşmaların detayları
- Bir temsilcinin adınıza hareket ediyor olması durumunda, yönetim kurulu üyesi veya mütevelli tarafından imzalanmış bir mektup
- Şirketinizin programa uygunluğunu kanıtlayan ek belgeler
Eğer risk sermayesi programlarına yeni başlıyorsanız, potansiyel yatırımcılarınıza ilişkin detaylı bilgileri de sunmanız gerekmektedir.
HİSSE İHRACI
HMRC’nin ön onayınızı vermesinden sonra veya ön onay başvurusu yapmamış olsanız bile, yatırımcılar hisselerin tam bedelini ödedikten sonra SEIS veya EIS hisselerini ihraç edebilirsiniz. Bu aşamada zamanlama kritik önem taşır; nitekim pratikte bu konuda sıklıkla hata yapılır.
Hisselerin SEIS/EIS kapsamında kabulü İçin, hisseler:
- Adi ve geri alınamaz olmalıdır. Şirketin tasfiyeye girmesi ihtimalinde varlıklar üzerinde herhangi bir imtiyaza sahip olmamalıdır ve gelir üzerinde sınırlı imtiyaza sahip olmalıdır.
- SEIS kapsamında en fazla £250.000 toplayabilirsiniz. Ancak, daha önce de belirtildiği üzere, ilerleyen süreçte EIS aracılığıyla ek yatırım arayışına geçebilirsiniz.
SEIS kapsamında en fazla £250.000 toplayabilirsiniz. Ancak, daha önce de belirtildiği üzere, ilerleyen süreçte EIS aracılığıyla ek yatırım arayışına geçebilirsiniz
HİSSE İHRACININ BİLDİRİLMESİ
SEIS hisselerini ihraç ettikten sonra, yeni hisselerle ilgili olarak ticaret siciline bildirimde bulunulması gerekir. Eğer mevcut ise, kayda değer kontrole sahip hissedarlar (PSC) raporu da ibraz edilmelidir
UYUM SERTİFİKASI
Hisselerin ihraç edilmesi ve ön onayın alınmasının ardından, bir sonraki adım SEIS Uyumluluk Beyanını (SEIS1 Formu) hazırlamak ve HMRC’ye sunmaktır.
Bu form, SEIS yatırımları için gerekli tüm koşulların sağlanıldığını teyit eder ve ihraç edilen hisseler ile ilgili yatırımcılara dair önemli bilgileri içerir. Bu işlem, SEIS sürecinin eksiksiz tamamlanması ve yatırımcıların vergi teşviklerinden faydalanabilmesi için zorunludur.
ŞİMDİ NE YAPMALI?
İşletmenizi büyütmek ya da risklerinizi azaltarak akıllı yatırım yapmak için ihtiyaç duyduğunuz programlar EIS ya da SEIS ise, bu rehber başlangıç aşaması için size yardımcı olacaktır. Ancak, hatırlamanız gerekir ki bu programlar büyük avantajlar sunsa da süreç ve kurallar yakından ve sıkı bir şekilde takip edilmelidir. Bu süreçte küçük detayları gözden kaçırmak, gecikmelere ve dahası fırsatları kaçırmanıza neden olabilir. Bu sebeple, her şeyi dikkatlice kontrol edip, tüm gereklilikleri yerine getirdiğinizden emin olmalısınız. Elbette, bu süreç boyunca yardıma ihtiyacınız olursa size rehberlik etmek için buradayız. İster belgelerle ilgili destek almak, ister sorularınıza hızlı bir yanıt bulmak isteyin, info@sanap.co adresinden bize ulaşabilirsiniz. Size yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.
